Quattro znaczy „Audi”, a „Audi” znaczy „quattro”. Ten właśnie rodzaj napędu na cztery koła, od 40 lat jest jednym z filarów marki z Ingolstadt. Od momentu, w którym pierwsze Audi quattro zadebiutowało na Międzynarodowym Salonie Samochodowym w Genewie w 1980 r., fabryki Audi wyprodukowały około 10,5 miliona pojazdów z układem napędowym quattro. Teraz nadszedł czas na kolejny rozdział w tej wyjątkowej historii sukcesu: wraz z prototypami Audi e-tron S i Audi e-tron S Sportback, cztery pierścienie wprowadzają nową technikę – elektryczny torque vectoring, czyli sterowany elektrycznie selektywny rozkład momentów napędowych między kołami.
40 lat napędu quattro: bilans sukcesów i paleta modeli
Napęd quattro przez 40 lat zbudował imponującą bazę sukcesów. Do końca roku 2019, koncern z Ingolstadt wyprodukował 10 448 406 aut z napędem na cztery koła, w tym 804 224 w samym tylko roku 2019. Prawie 45% wszystkich modeli Audi zbudowanych w 2019 r. było wyposażonych w układ napędowy quattro, a większość z nich pochodziła z fabryk w Changchun w Chinach i San José Chiapa w Meksyku. Zakłady Ingolstadt i Neckarsulm wyprodukowały w 2019 r. 258 765 nowych samochodów wyposażonych w słynną technikę napędu na cztery koła.
Układ napędowy quattro jest filarem marki Audi. Można go znaleźć w każdej serii modelowej za wyjątkiem kompaktowego A1. Wszystkie duże i mocne wersje pojazdów, jak również wszystkie modele S i RS, moc swoich jednostek napędowych przenoszą na drogę za pośrednictwem wszystkich czterech kół.
Napęd quattro 2.0: elektryczna funkcja torque vectoring
Teraz Audi prezentuje kolejny etap rozwoju napędu na cztery koła. W prototypach Audi e-tron S i e-tron S Sportback, napędowi quattro towarzyszyć będzie elektrycznie sterowany torque vectoring — selektywny rozkład momentów napędowych pomiędzy kołami. Proces ten trwa zaledwie kilka milisekund i może też włączać wysoki moment obrotowy, dzięki czemu pojazdem tym można pokonywać zakręty tak samo energicznie jak samochodem sportowym. Audi to pierwszy producent w segmencie premium, który stosuje tu technikę wykorzystania trzech silników elektrycznych i będzie ją wdrażał do produkcji seryjnej.
Dzięki modelom Audi e-tron oraz Audi e-tron Sportback, marka wchodzi w erę zrównoważonego transportu. W obu tych SUV-ach, przednią i tylną oś napędzają osobne silniki elektryczne. Zawieszenie i jednostki sterowania napędem ściśle ze sobą współpracują, idealnie regulując rozkład momentu obrotowego między osiami — bez przerw, płynnie, w ułamkach sekund.
Z uwagi na skupienie się przede wszystkim na wydajności, oba elektryczne SUV-y zazwyczaj wykorzystują tylko tylny silnik elektryczny. Jeśli jednak kierowca zażąda więcej mocy niż może zapewnić silnik tylnej osi, błyskawicznie załącza się silnik osi przedniej. Odbywa się to także predyktywnie, jeszcze zanim przy śliskiej nawierzchni lub podczas pokonywania zakrętów nastąpi poślizg albo samochód stanie się podsterowny, czy też nadsterowny. Wynikiem takiego działania jest wyjątkowa precyzja prowadzenia pojazdu. Sposób prowadzenia może być zmienny — od niezwykle stabilnego po sportowe – a zmieniać go można za pośrednictwem systemów regulacji zawieszenia.
Gwiazdorski skład: wersje mechanicznego układu napędowego quattro
Technika quattro marki Audi jest wszechstronna i precyzyjnie dostosowana do konkretnej koncepcji pojazdu. Cechą wspólną wszystkich tego typu modeli jest sposób współpracy układu z selektywnym rozkładem momentów napędowych między kołami — funkcją oprogramowania elektronicznego systemu stabilizacji toru jazdy (ESC), który poprawia właściwości jezdne na granicy przyczepności, delikatnie przyhamowując koła w odpowiednich momentach.
W modelach z silnikiem montowanym wzdłużnie z przodu, stosuje się dwa różne rozwiązania techniczne, zależne od montowanej w danym modelu skrzyni biegów. Sercem stałego napędu na cztery koła quattro współpracującego z automatyczną skrzynią biegów tiptronic jest czysto mechaniczny, samoblokujący, międzyosiowy mechanizm różnicowy. Podczas normalnej jazdy przenosi on nieco więcej momentu na oś tylną, ale w razie potrzeby może skierować nawet 70% momentu na oś przednią lub nawet 85% na oś tylną. Napęd quattro z techniką ultra — montowany w modelach z automatyczną skrzynią biegów S tronic lub z przekładnią manualną — wykorzystuje układ dwusprzęgłowy. Oznacza to, że jego jednostka sterująca może w razie potrzeby w ułamkach sekund przenieść siły napędowe z osi przedniej na wszystkie cztery koła, w wielu przypadkach z wyprzedzeniem. W porównaniu z napędem stałym, nie ma tu różnic w zakresie przyczepności i dynamiki jazdy.
Kompaktowe modele Audi z silnikami montowanymi poprzecznie, są wyposażone w specjalny układ napędowy quattro. Jego sercem jest hydrauliczne sprzęgło wielopłytkowe, dla lepszego podziału obciążeń między osiami montowane na końcu wału napędowego, przed mechanizmem różnicowym tylnej osi. W wielu modelach sterowanie sprzęgłem jest tak dynamiczne, że może ono przenieść część momentu obrotowego z osi przedniej na tylną gdy tylko samochód zacznie wchodzić w zakręt. W sprzęgło wielopłytkowe wyposażone jest również Audi R8 — wysokiej klasy auto sportowe z silnikiem montowanym centralnie. W tym przypadku jest ono montowane na osi przedniej. W razie potrzeby przenosi moment obrotowy z kół tylnych na przednie.
40 lat quattro: kamienie milowe
W roku 1980 na Międzynarodowym Salonie Samochodowym w Genewie po raz pierwszy pokazano model Audi quattro. Prezentacja tego przełomowego modelu oznaczała wprowadzenie do samochodów osobowych napędu na cztery koła, który był lekki, kompaktowy, wydajny i pozbawiony naprężeń. Była to na ówczesne czasy absolutna nowość w tym segmencie pojazdów. Rewolucyjna koncepcja quattro od samego początku świetnie się nadawała do samochodów sportowych, a jednocześnie również do aut produkcji seryjnej. Oryginalne quattro o mocy 147 kW (200 KM) pozostawało w gamie modelowej Audi aż do roku 1991, przechodząc po drodze kilka technicznych modyfikacji. W 1984 r. dodano ekskluzywny wariant Sport quattro o mocy 225 kW (306 KM). W 1986 r. blokowany ręcznie międzyosiowy mechanizm różnicowy, który od samego początku był montowany w oryginalnym quattro, zastąpiono mechanizmem różnicowym typu Torsen, który mógł płynnie rozdzielać momenty napędowe.
W kolejnych latach marka kontynuowała udoskonalanie techniki quattro. Pierwszy model Audi TDI ze stałym napędem na cztery koła pojawił się w 1995 r. W roku 1999 technikę tę zastosowano w seriach modelowych A3 i TT, czyli w segmencie pojazdów kompaktowych. Kolejny duży krok zrobiono w 2005 r., dzięki międzyosiowemu mechanizmowi różnicowemu z asymetrycznym, dynamicznym rozkładem mocy. W 2007 r. na przedniej osi Audi R8 pojawiło się sprzęgło wiskotyczne, a w kolejnym roku wprowadzono sportowy mechanizm różnicowy. quattro ultra dodano w 2016 r.
40 lat quattro: przewaga w sporcie motorowym
Marka Audi po raz pierwszy stanęła na starcie Rajdowych Mistrzostw Świata w roku 1981, a zaledwie sezon później zdominowała to wydarzenie. Zespół Audi zdobył tytuł mistrza w klasyfikacji producentów w 1982 r., a fiński kierowca Hannu Mikkola zdobył tytuł mistrza klasyfikacji kierowców w 1983 r. W 1984 r. marka Audi zdobyła oba tytuły, a mistrzem świata został Szwed Stig Blomqvist. W tym samym roku cztery pierścienie wprowadziły do stawki model Sport quattro z krótszym rozstawem osi, a w 1985 r. Sport quattro S1 o mocy 350 kW (476 KM). W 1987 r. Walter Röhrl pojechał po zwycięstwo w wyścigu górskim Pikes Peak (USA) specjalnie zmodyfikowanym modelem S1, co było pięknym podsumowaniem tych porywających rajdowych lat.
Następnie Audi przerzuciło się na wyścigi samochodów turystycznych. W 1988 r., samochodem Audi 200 zdobyło mistrzowskie tytuły w amerykańskiej serii wyścigów TransAm zarówno w klasyfikacji marek, jak i klasyfikacji kierowców, a w kolejnym roku osiągnęło duży sukces w serii IMSA GTO. W sezonie 1990/91 producent zgłosił duże V8 quattro do serii mistrzostw DTM (Deutsche Tourenwagenmeisterschaft), co zakończyło się zdobyciem dwóch tytułów mistrza klasyfikacji kierowców. Model A4 quattro Supertouring, w 1996 r. wziął udział w czterech mistrzostwach krajowych — i wszystkie je wygrał. Dwa lata później, europejscy organizatorzy mocą nowych uregulowań, prawie całkowicie wyeliminowali napęd na cztery koła z wyścigów samochodów turystycznych.
Kolejne wyścigowe Audi z napędem na cztery koła – hybrydowe Audi R18 e-tron quattro – stanęło na torze w roku 2012. Tu rozwiązanie quattro było jeszcze inne. Silnik spalinowy V6 TDI napędzał tylne koła, podczas gdy akumulator koła zamachowego dostarczał odzyskaną energię do dwóch silników elektrycznych na osi przedniej. Samochód wykorzystywał układ napędowy quattro chwilowo, podczas przyspieszania. Jego bilans wygranych robi duże wrażenie: trzy zwycięstwa łączne w 24-godzinnym wyścigu Le Mans oraz po dwa tytuły mistrzowskie dla kierowców i marki w World Endurance Championship (WEC).
40 lat quattro: Przewaga Dzięki Technice
quattro jest ikoną. Ta nazwa jest synonimem bezpiecznej jazdy i sportowego charakteru, fachowej wiedzy technicznej i dominacji nad konkurencją. Jednym zdaniem to po prostu Przewaga Dzięki Technice. Jej pozycję potwierdza sukces modeli quattro na drogach i torach wyścigowych, ale również seria legendarnych reklam telewizyjnych i kampanii reklamowych. W roku 1986, zawodowy kierowca rajdowy Harald Demuth, wjechał modelem Audi 100 CS quattro w górę skoczni narciarskiej w fińskim kurorcie Kaipola. Mistrz torów wyścigowych, Szwed Mattias Ekström dokonał podobnego wyczynu w 2019 r. samochodem Audi e-tron quattro wyposażonym w trzy silniki elektryczne — wjechał po najbardziej stromym odcinku toru narciarskiego Streif w Kitzbühel, pokonując stok o nachyleniu dochodzącym miejscami nawet do 85%.
Fakty i liczby
40 lat Audi quattro
Bilans sukcesów
– Prawie 10,5 miliona samochodów z napędem na cztery koła quattro wyprodukowanych od 1980 r.
– Łącznie w 2019 r.: na całym świecie zbudowano 804 224 samochody z napędem quattro, z czego 258 765 w Niemczech.
– Technika quattro jest stosowana standardowo we wszystkich modelach Audi o dużej mocy
Techniki mechanicznego napędu quattro
– Szeroka gama rozwiązań technicznych: stały napęd quattro na cztery koła, quattro z techniką ultra w modelach z silnikiem montowanym wzdłużnie z przodu oraz sportowy mechanizm różnicowy w wielu modelach najwyższej klasy
– Napęd quattro ze sprzęgłem wielopłytkowym w modelach z silnikami montowanymi poprzecznie i w sportowym R8
Elektryczny napęd na cztery koła
– Modele Audi e-tron i e-tron Sportback są wyposażone w dwa oddzielnie sterowane silniki elektryczne
– W prototypach Audi e-tron S i e-tron S Sportback zamontowano po trzy silniki elektryczne, z czego dwa na osi tylnej połączone są z elektryczną funkcją torque vectoring
Kamienie milowe techniki quattro
– Od 1980 do 1999 r.: oryginalne quattro z roku 1980 i Sport quattro z 1984 z manualnie blokowanym międzyosiowym mechanizmem różnicowym; mechanizm różnicowy Torsen pojawia się w roku 1986; modele TT i A3 z napędem quattro wyjeżdżają na drogi w roku 1999.
– Od 2000 do 2020 r.: międzyosiowy mechanizm różnicowy z asymetrycznym, dynamicznym rozkładem mocy w 2005 r.; Audi R8 ze sprzęgłem wiskotycznym w 2007 r.; sportowy mechanizm różnicowy w 2008 r.; napęd quattro z techniką ultra w 2016 r.
quattro w sporcie motorowym
– Lata ‘80.: cztery tytuły w Rajdowych Mistrzostwach Świata w latach 1982–1984; trzy zwycięstwa w wyścigu górskim Pikes Peak w latach 1985–1987; ogromny sukces w seriach TransAm i IMSA GTO w Stanach Zjednoczonych
– Lata ‘90.: tytuły mistrzowskie kierowców w wyścigach DTM w latach 1990 i 1991; siedem tytułów w kategorii samochodów superturystycznych w jednym tylko sezonie 1996
– Lata 2010.: trzy zwycięstwa w wyścigu w Le Mans i cztery tytuły World Endurance Championship (WEC) dla Audi R18 e-tron quattro
